درآمدی بر آسیبشناسی فضای مجازی و رسانههای نوین
درآمدی بر آسیبشناسی فضای مجازی و رسانههای نوین
به گزارش روابط عمومی سازمان بسیج اساتید کشور و به نقل از اندیشکده برهان، به مناسبت روز ارتباطات و روابط عمومی، کتاب سواد فضای مجازی با موضوع درآمدی بر آسیبشناسی فضای مجازی و رسانههای نوین منتشر شد.
«آسیبهای انقلاب اطلاعاتی»، «آسیبهای شبکههای اجتماعی»، «اعتیاد مجازی»، «از جاسوسی مجازی تا جنگ سایبری» و «پالایش، آری یا خیر؟» عناوین گفتارهای ۵ گانه این کتاب هستند.
در بخشی از مقدمه این کتاب می خوانیم:
در سالهای اخیر، رسانهها و نرمافزارهای اجتماعی بهشکل روزافزونی رواج پیدا کردهاند. پس از سال ۲۰۰۰ میلادی با پیشرفت اینترنت و توسعۀ وب ۲ و همچنین توسعۀ نسلهای جدید تلفن همراه، امکانات و قابلیتهای تعاملی و مشارکتی مورد نیاز رسانههای اجتماعی فراهم شد و این رسانهها بهسرعت در اکثر نقاط جهان مورد استفادۀ کاربران قرار گرفتند. کاربران زیادی با انگیزهها و اهداف گوناگون، از جمله ارتباط با نزدیکان و دوستان، پیدا کردن دوستان قدیمی، تشکیل گروهها و جماعتهای آنلاین، دریافت و ارسال اطلاعات، رقابت در بازیهای آنلاین، جستوجوی فایلها و محتواهای مورد نیاز و… از این رسانهها و نرمافزارها استفاده میکنند.
در واقع یکی از عوامل محبوبیت رسانههای اجتماعی این است که به طیف وسیعی از خواستهها، اهداف و انگیزههای افراد، گروهها و سازمانها پاسخ میدهد و به آنها قدرت خلق و تولید میدهد.
قابلیتهایی که در رسانههای جمعی مانند مطبوعات، رادیو و تلویزیون وجود نداشت و مخاطب تنها مصرفکنندۀ محتواهایی بود که برایش تولید میشد. رسانههای اجتماعی تأثیرات فراوانی بر ارتباطات اجتماعی گذاشتهاند. رسانهها و نرمافزارهای اجتماعی با پیشرفت تلفنهای همراه هوشمند روزبهروز بیشتر وارد عرصۀ خصوصی مردم شدهاند و بخش قابلتوجهی از اوقات فراغت و حتی ساعات کاری افراد را به خود اختصاص دادهاند. از این رو، مبادلات، تعاملات و تحولات رسانههای اجتماعی تنها به فضای مجازی و تلفنهای همراه محدود نمانده است و در بسیاری موارد، جهان خارج را نیز تحت تأثیر قرار داده است و بر موضوعات خرد و کلان مانند مشارکت سیاسی، هویت افراد، روابط خانوادگی، مبادلات تجاری و ارتباطات بینفرهنگی تأثیر گذاشته است.
با توسعۀ وب ۲ و نسل سوم و چهارم تلفن همراه، امروزه رسانهها و نرمافزارهای اجتماعی روزبهروز بیشتر وارد عرصههای زندگی مردم شدهاند و توانستهاند پاسخگوی بخش قابل توجهی از نیازهای ارتباطی، آموزشی، شغلی، تفریحی آنان باشند. نرمافزارهای پیامرسان، شبکهسازی، اشتراک محتوا، فایل و… از جمله نرمافزارهای اجتماعی هستند که افقهای جدید ارتباطی را برای کاربران گشودهاند؛ ارتباطاتی که در آن، افراد بهسرعت، سهولت و با هزینۀ کم تولید و مبادله میکنند. فرصتی که پیش از این شاید با توجه به خصوصیات رسانههای جمعی، کمتر برای همۀ افراد در دسترس بوده است. مسائل خرد و کلان فراوانی را میتوان یافت که از تحولات رسانههای اجتماعی تأثیر پذیرفتهاند؛ از مسائل شخصی و هویتی افراد و سبک زندگی آنها گرفته تا مسائل کلان اجتماعی و سیاسی، مانند تحولات سیاسی.
در کنار این زمینهها و فرصتها، رسانهها و نرمافزارهای اجتماعی، ریسکها و مخاطرات خاص خود را نیز دارند. کاهش ارتباطات مستقیم و رودررو، متکثر و چند لایه شدن هویت افراد، آلودگی فضای اطلاعاتی پیرامون فرد، اولویت مسائل و موضوعات حاشیهای، نقض حریم خصوصی افراد، کاهش فعالیتهای مفید اجتماعی، الزام و اجبار فرد به پاسخگویی و تعامل براساس قالبها و ساختارهای مشخص رسانههای اجتماعی و… از جملۀ این پیامدها و ریسکهاست که در این کتاب تنها به بخشی از آنها اشاره شده است.
در سالهای آینده، رسانهها و نرمافزارهای اجتماعی توسعه و رواج بیشتری خواهند یافت و مسائل و موضوعات، نگرانیها جدیدی را دامن خواهند زد. با از بین رفتن مکانیسمهای کنترل و نظارت و محو شدن دروازهبانی محتوا در رسانههای اجتماعی، ورود و گردش حجم انبوه اطلاعات در زندگی کاربران اجتنابناپذیر است. در اینجا مکانیسمهای فردی و گروهی کنترل و ارزیابی محتوا و سواد اطلاعاتی و رسانهای اهمیت پیدا میکند. در واقع میتوان از اطلاعات، امکانات و قابلیتهای رسانهها، نرمافزارها و شبکههای اجتماعی بهره برد، اما با چراغی در دست. این کتاب تلاشی است برای افزایش سواد رسانهای در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی.
انتهای پیام/
افزودن دیدگاه جدید